Jounen entènasyonal fanm : yon okazyon pou fanm yo kontinye reklame dwa yo

Jounen entènasyonal fanm : yon okazyon pou fanm yo kontinye reklame dwa yo

‍8 mas se pa jounen mondyal fanm, paske jis jounen jodi, plizyè peyi nan monn nan poko antre nan demach pou mete fanm yo sou menm pydestal ak gason yo. Sepandan, nan plizyè lòt peyi, chak 8 mas se jounen entènasyonal fanm. Se yon okazyon pou refleksyon yo kontinye fèt sou kesyon dwa fanm yo nan anpil sosyete.
Se nan lane 1977 Nasyonzini ofisyalize jounen sa a. Ofisyèlman jounen an pote non Jounen Entènasyonal Fanm, men yo itilize tou Jounen Entènasyonal Dwa Fanm pou pale de dat sila a. Nan dat sa a, Nasyonzini diskite sou avanse ki fèt nan aksyon k ap poze pou egalite fanm ak gason yo. Oganizasyon an kwè, byennèt fanm nan tout aspè, mete sou egalite yo ak gason yo, nesesè pou rive kreye yon ekonomi k ap pwospere nan tout mond lan, ak yon planèt kote moun ka viv byen.

Nan sousi pou kontinye travay pou egalite ant sèks yo, Nasyonzini kreye ONU Femmes 2 jiyè 2010, spesyalman pou travay sou egalite sèks yo epi sou inisyativ ki vize rann fanm yo mèt tèt yo toutbon. ONU Femmes kreye tou, nan sousi pou akselere pwogrè ki reyalize nan repons ak bezwen fanm epi tifi yo nan monn nan. Nasyonzini estime yo gen yon defisi 360 milya dola pa ane, ki ta dwe depanse jiska 2030 nan kad mezi ki ap pran an favè egalite sèks yo. 

An Ayiti, gen anpil inisyativ ki konn pran nan okazyon jounen sa a, bò kote leta ayisyen ak kèk oganizasyon nan sosyete sivil la pami yo Solidarite Fanm Ayisyèn (SOFA). Depi fen lane 2022, ONU Femmes ap kolabore ak Rapha International nan komin Cité Soleil, gras ak finasman yo benefisye nan men Fonds de consolidation de la paix des Nations Unies, pou yo pote sipò yo ann ijans bay fanm ki sibi vyolans. Pami sipò sa yo gen akonpayman sikolojik, èd medikal, èd pou jwenn kote pou yo rete ak èd finansye.

Jounen entènasyonal dwa fanm yo tou, bay posiblite pou chak moun, sitou fanm yo, reflechi sou pwoblèm fondamantal fanm yo rankontre nan sosyete ayisyèn nan. Pou okazyon an, Banj Media te gen chans chita pale ak kèk fanm nan diferan sektè, ki ap eksprime yo sou kesyon egalite sèks ak dwa fanm yo genyen nan sosyete a. 

Pou Guédalia Antoine, 8 mas la se yon moman pou li reflechi sou pwogrè ki fèt nan batay pou dwa fanm yo, epi gade ki defi ki rete toujou. Jèn kontab la, pa kwè nou ko reyèlman ka pale de respè dwa fanm vre an Ayiti, li rekonèt gen pwogrè ki fèt, men pou li wout la long anpil : “ Genyen anpil defi ki rete toujou, tankou vyolans domestik, diskriminasyon nan travay, ak inegalite nan aksè ak resous yo “

Bò kote pa Doktè Yamylye Taravine “Dat sa vin yon jounen pou nou raple monn nan ke nou menm fanm, nou ka leve anpil defi pou gen yon demen miyò, sou tout plan”. Jèn medsen an plenyen akòz fanm yo pa jwenn respè. “Chantè ap pwone vyolans sou fanm, malfra ap abize fanm yo, menm ti bebe ak timoun pa epanye. Mari, patron pa gen respè pou fanm ki ap pote soutyen yo pou avansman sosyete a”, daprè sa li eksplike. 

Doktè Taravine kwè dwa pou fanm yo  kontwole repwodiksyon yo enpòtan anpil : “Fanm nan gen dwa pou li kontwole pwòp kò li sou kesyon repwodiksyon. Fanm pa rezime ak fè pitit, okipe gason, fè travay nan kay sèlman. Li ka planifye vi familyal li. Mwen pa dakò pou yon moun panse li ka dikte yon fi kilè pou l gen timoun.” Li enfòme nou li toujou pote konsèy ak fè kanpay edikasyon sou kontrasepsyon pou kèk fanm li rankontre. Avan sa, li presize : “ Devlopman dirab yon kominote pa rive fèt ak gason oubyen fi sèlman, se tout kouch nan sosyete a ki pou pote kontribisyon pa yo.” 

Nan avi pa Jealimène Adamcy, ki se yon etidyan nan medsin, se paske medam yo manke konfyans ki rann y ap sibi diskriminasyon. Li kwè “fanm yo dwe kontinye mete tèt yo ansanm pou yo reyalize anpil gwo bagay epi montre yo kapab tout bon vre. Nan sans sa a, n ap plis gen libète pou nou pran plas nou nan sosyete a jan nou swete l la.” Pami fanm k ap fè bon travay nan mond lan, Jealimène site Michelle Obama ak Chrisnette Saint Georges “Karis fanm sa yo enfliyanse m. Yon lòt bò yo enspire m, nan fason yon jèn ka patisipe nan chanjman peyi l e sòti tèt li menm nan moman kriz yo.”

Nan batay pou egalite sèks yo, Jealimène site mouvman fanm yo an 1910 ak 1957, epi raple se yon batay k ap kontinye jou aprè jou. Daprè li “Travay la kòmanse vin pi fasil paske jounen jodi a, gen yon ti minorite ki kòmanse konprann valè fanm yo ak enpòtans yo nan sosyete a. N ap kenbe batay la, kontinye montre valè nou genyen nan sosyete a, pandan n ap entegre nou nan tout domèn yo (sosyal, ekonomik…) paske chanjman an depann de tout moun.”

Jounen entènasyonal fanm se yon moman pou refleksyon yo kontinye fèt ansanm sou dwa ak enpòtans fanm yo nan sosyete a. Pandan n ap konsidere progrè ki fèt yo, nou pa ka bliye defi ki rete pou nou rive nan yon sosyete kote egalite sèks yo egziste toutbon vre. Pou sa, enplikasyon ak mobilizayon moun ki ap travay nan divès sektè, moun ki ap defann dwa fanm yo, dwa moun ap enpòtan anpil pou nou ka wè yon chanjman vre nan kondisyon lavi fanm yo.

Merck’n Sley Suprême Jean-Pierre

‍